Bij u is de diagnose leverkanker gesteld. Zonder twijfel heeft dit een enorm effect op u en uw naasten. De diagnose kanker zorgt vaak voor angst en onzekerheid. Dat leidt tot vele vragen. Ons team van gespecialiseerde hulpverleners begeleidt u tijdens de behandeling van deze aandoening en probeert zo goed mogelijk uw vragen te beantwoorden. Deze info over de lever en leverkanker in het algemeen is bedoeld om u meer inzicht te geven in uw aandoening.
De lever
De lever is een groot en uiterst belangrijk orgaan dat rechtsboven in de buikholte ligt. De lever weegt ongeveer anderhalve kilo en bestaat uit een linker- en een rechterkwab. Er stroomt ongeveer anderhalve liter bloed per minuut door de lever.
De lever heeft een aantal belangrijke functies:
- speelt een belangrijke rol in de suiker-, vet- en eiwitstofwisseling
- maakt stollingsfactoren voor het bloed aan
- maakt gal aan, wat nodig is voor de vertering van vetten
- breekt bepaalde lichaamseigen hormonen af
- breekt giftige stoffen af zoals medicijnen en alcohol
- zorgt voor opslag van ijzer, suikers, vetten en bepaalde vitamines
De lever heeft een grote reservecapaciteit en een groot herstelvermogen. Vanwege deze grote reservecapaciteit geven leverziektes, waaronder leverkanker, vaak pas in een laat stadium klachten.
Leverkanker
Kanker ontstaat doordat er lichaamscellen zijn die zich abnormaal vermeerderen. Na verloop van tijd vormen deze cellen een gezwel, ook wel tumor genoemd. Een tumor kan overal in het lichaam ontstaan. In tegenstelling tot een goedaardige tumor, kan een kwaadaardige tumor het omliggende gezonde weefsel ingroeien. Zo kan een tumor een bloedvat of lymfevat ingroeien en zich op deze manier door het hele lichaam verspreiden.
Een kwaadaardige tumor noemen we kanker. Een andere naam voor de verspreiding van kanker is uitzaaiing of metastase. Bij leverkanker komt de tumor vaak op meerdere plaatsen in de lever voor. Als deze tumoren groter worden bestaat het risico dat ze ingroeien in de bloedvaten, de bijnieren, het middenrif of de dikke darm. Bij leverkanker zijn twee vormen te onderscheiden; de primaire leverkanker en de secundaire leverkanker.
- Primaire leverkanker ontstaat vanuit de cellen in de lever zelf (hepatocyten). Deze vorm wordt ook wel levercelkanker of hepatocellulair carcinoom (HCC) genoemd. Primaire leverkanker ontstaat vaak bij patiënten met levercirrose. Dat is een aandoening waarbij het weefsel van de lever door langdurige beschadiging ernstig en vaak blijvend is verlittekend. Levercirrose kan onder andere ontstaan door overmatig alcoholgebruik, leverontstekingen zoals hepatitis B en C, steatose (leververvetting) of een chronische galwegontsteking. De informatie in dit blad gaat over primaire leverkanker.
- Secundaire leverkanker ontstaat door uitzaaiingen van een tumor elders in het lichaam.
Risicofactoren
Primaire leverkanker of HCC is een relatief zeldzame ziekte. Per jaar krijgen in Nederland enkele honderden mensen de diagnose HCC. HCC komt twee keer zo vaak voor bij mannen als bij vrouwen en het merendeel van de patiënten is ouder dan 60 jaar. Voor mensen met een zwaar beschadigde en verlittekende lever (cirrose) is het risico op HCC groter dan voor mensen met een gezonde lever. Echter kan HCC ook voorkomen zonder de aanwezigheid van cirrose. De leverbeschadiging is meestal het gevolg van een chronische leverziekte zoals een virusinfectie of langdurige blootstelling aan schadelijke stoffen als alcohol. Ook bij mensen met een aangeboren stofwisselingsziekte, zoals hemochromatose waarbij ijzerstapeling in de lever plaatsvindt, is het risico op HCC groter. Steeds vaker worden ook leververvetting door overgewicht en suikerziekte als oorzaken van leverkanker genoemd. Ernstige vervetting van de lever kan leiden tot levercirrose en daarmee tot HCC.
Klachten en symptomen van leverkanker
Omdat de lever een grote reservecapaciteit heeft, duurt het vaak lang voordat er klachten ontstaan bij HCC. De klachten zijn op hun beurt afhankelijk van de plaats van de tumor, de grootte en aantal van de tumor(en) en van de leverfunctie op zich. Klachten en symptomen die kunnen voorkomen bij primaire leverkanker zijn:
- een opgezette lever en (vage) buikpijn
- misselijkheid
- verminderde eetlust
- gewichtsverlies
- vermoeidheid
- geelzucht en jeuk
- leversufheid/verwardheid
- vocht in buik
- bloed bij stoelgang of bloedbraken ten gevolgen van spataderen in slokdarm of maag
Geelzucht treedt op als de tumor een galbuis dichtdrukt of als de levercellen te hevig beschadigd zijn zodat deze de gal niet meer kunnen verwerken. De galblaas kan de gal dan niet meer via deze galbuis uitscheiden in de darmen, waardoor de vertering van voedingsstoffen, en dan vooral van vetten, wordt verstoord. In dat geval is de ontlasting vaak licht gekleurd en de urine donkerder. Verder is er vaak sprake van jeuk over het hele lichaam. Als HCC nog verder groeit, kunnen de functies van de lever verslechteren. Wanneer de lever zijn functies niet meer goed kan uitoefenen, kunnen ernstige problemen ontstaan. Als de lever bijvoorbeeld geen giftige stoffen meer kan afbreken zoals ammoniak dat wordt aangevoerd vanuit de darm, kunnen deze giftige stoffen terechtkomen in de hersenen. Wanneer dit gebeurt, leidt dit vaak tot verwardheid en kan dit tot een coma leiden.
Diagnostiek
Als er een vermoeden bestaat dat u leverkanker heeft, stuurt de specialist uit het verwijzende ziekenhuis, of in sommige gevallen uw huisarts, u door naar een specialist in het MUMC+. Dit is meestal de maag-darm-leverarts, de chirurg of de oncoloog. Het MUMC+ is een van de grote expertisecentra voor patiënten met leverkanker. Welke behandeling mogelijk is, hangt af van veel factoren. Omdat uw leeftijd, algehele conditie en uw eigen behandelwensen zeer belangrijk zijn bij de keuze van de behandeling, vindt een gesprek en beoordeling op de polikliniek plaats. Hier wordt ook met u besproken wat de voorlopige bevindingen zijn op basis van eerder uitgevoerd onderzoek.
Daarnaast vinden vaak aanvullende onderzoeken plaats, zoals extra bloedonderzoek of beeldvormend onderzoek (bijvoorbeeld een CT-scan of MRI-scan). Hierbij wordt bijvoorbeeld de leverfunctie beoordeeld en de grootte van de tumor en of de tumor niet is uitgezaaid naar andere organen. Het nemen van een biopt is in veel gevallen niet nodig om de diagnose te stellen. De gegevens uit al deze onderzoeken bepalen uiteindelijk het stadium van de ziekte en de behandelmogelijkheden. Alle patiënten met leverkanker worden in een groot overleg besproken, waarbij veel verschillende specialismen aanwezig zijn (het zogenaamde multidisciplinaire overleg). Hier wordt alle belangrijke informatie over uw situatie besproken en het beste behandelplan opgesteld, dat uw arts daarna met u bespreekt.
Behandelopties
Er zijn verschillende soorten behandeling van leverkanker:
- Een operatie (wegsnijden): resectie uitgevoerd door de chirurg
- Wegbranden: radiofrequente of microwave ablatie uitgevoerd door de chirurg of interventieradioloog
- Nieuwe lever: levertransplantatie uitgevoerd door de chirurg en begeleid door de hepatoloog
- Lokale behandeling met chemobolletjes: trans-arteriële chemo-embolisatie (TACE) uitgevoerd door de interventieradioloog en begeleid door de oncoloog
- Lokale behandeling t.h.v. lever met bestralingsbolletjes: selectieve interne radiatie-therapie (SIRT): uitgevoerd door de interventieradioloog/nucleair geneeskundige en begeleid door de oncoloog
- Systeemtherapie. Een anti-kankerbehandeling via een infuus, tablet of capsule die kwaadaardige cellen in het lichaam probeert terug te dringen. Medicatie via het infuus (atezolizumab plus bevacizumab) of tabletvorm (o.a. sorafenib of lenvatinib)., begeleid door de oncoloog
- Behandeling louter gericht op kwaliteit van leven, geen behandelopties voor tumor meer mogelijk: best supportive care: begeleid door gehele team, huisarts, palliatief team etc.
Het soort behandeling is afhankelijk van de grootte van de tumor, de locatie van de tumor en het aantal tumoren, de leverfunctie, uw lichamelijke conditie en uw wensen. Tijdens het gesprek op onze polikliniek worden al deze factoren meegenomen in het uiteindelijke behandeladvies dat samen met u wordt besproken. Daarnaast is het belangrijk dat de mogelijke complicaties van leverschade/cirrose worden opgevolgd en behandeld (zie voorgaande figuur). De verpleegkundig specialist voegt gedetailleerde informatie toe aan deze map over de specifieke kankerbehandeling(en) die u van bovenstaande opties zal ondergaan.
Contact
Polikliniek Oncologie: 043-387 64 00
Voor niet dringende vragen kunt u ons mailen:
poli.oncologie@mumc.nl
Websites
www.mumc.nl
www.oncologie.mumc.nl
www.kanker.nl
De inhoud van dit informatieblad is deels ontleend en aangepast van www.mlds.nl/kanker/kanker-in-de-lever/.