Voet: Klompvoetjes

In dit informatieblad vindt u meer informatie over klompvoetjes en de behandeling ervan in het Maastricht UMC+ (MUMC+).

Over het ontstaan van aangeboren klompvoetjes is weinig bekend. Als het klompvoetje zich gemakkelijk laat corrigeren, is het waarschijnlijk ontstaan als gevolg van de ligging in de baarmoeder. Bijvoorbeeld door een tekort aan vruchtwater, een stuitligging of een meerlingzwangerschap.

Bij 80% van de kinderen met een klompvoet is het klompvoetje de enige afwijking. De oorzaak is hiervan onbekend (idiopatisch). Erfelijke factoren kunnen hierbij een rol spelen. In 20 % treedt het klompvoetje in combinatie op met andere aangeboren afwijkingen.

Een klompvoetje komt voor bij iets meer dan 1 op 1000 geboorten en is één van de meest voorkomende aangeboren aandoeningen van het bewegingsapparaat.
Ongeveer de helft van de kinderen heeft maar aan één voet een klompvoetje, de andere helft van de kinderen heeft aan beide voeten een klompvoetje. De kans op het krijgen van een klompvoetje is voor jongens twee maal zo groot als voor meisjes. Als een van de ouders een klompvoet heeft is er drie tot vier procent kans dat een van de kinderen een klompvoet krijgt. Als ouder en kind een klompvoet hebben is de kans bij het volgende kind 25 procent.

Bij de meeste kinderen met (een) klopvoetje(s) is de afwijkende voetstand al tijdens de zwangerschap, bij de 20-weken echo, te zien. Als dit het geval is, wordt er voor u als (aanstaande) ouders een afspraak geregeld voor een voorlichtingsgesprek met de verpleegkundig specialist.
Het is erg belangrijk dat de behandeling zo snel mogelijk begint, bij voorkeur binnen drie dagen na de geboorte, maar in ieder geval binnen de eerste levensweek. Snel starten is belangrijk omdat een hormoon van de moeder, dat het kindje gedurende de eerste levensweek bij zich draagt, zorgt dat de weefsels van het kind extra zacht en soepel zijn.
De behandeling van de idiopathische klompvoet heeft de laatste jaren een grote ommezwaai gemaakt van een uitgebreide chirurgische behandeling naar een veel minder uitgebreide, vrijwel niet-operatieve benadering: de Ponseti behandeling. Deze Ponseti methode onderscheidt zich ten opzichte van de andere behandelmethoden vooral door de korte behandelduur en doordat er minder ingrijpende handelingen hoeven plaats te vinden. De Ponseti methode heeft gemiddeld betere resultaten dan andere behandelingen en wordt op dit moment gezien als de beste behandelmethode voor aangeboren idiopathische klompvoetjes.
Bij de Ponseti behandeling worden de voetjes wekelijks zacht gerekt en gemanipuleerd en vervolgens vastgezet met gips (zie afbeelding 2), zonder dat het kind pijn heeft. Hierdoor worden de strakke weefsels aan de binnen- en achterzijde van de voet verder ontspannen en opgerekt en vindt er geleidelijk aan een betere positionering (plaatsing) van de botjes ten opzichte van elkaar plaats. Gemiddeld genomen zijn zes gipsbehandelingen noodzakelijk om het voetje te corrigeren.

Als dit nodig is vindt na ongeveer zes weken een operatieve ingreep plaats. Hierbij wordt de achillespees doorgesneden, waarna het beentje nog ongeveer drie weken ingegipst wordt. Om de correctie te behouden, wordt na de gipsperiode een brace voorgeschreven (zie afbeelding 3). Deze brace wordt de eerste drie maanden 23 uur per dag gedragen. Vervolgens nog tot het vierde levensjaar tijdens het slapen.

Na de gipsperiode wordt gestart met kinderfysiotherapie om het voetje zoveel mogelijk te activeren.

Het doel van de behandeling is om een soepele, pijnloze voet te krijgen, die plat neergezet kan worden en waar het kind goed op kan lopen.

Ouders van een gezond kind met een klompvoetje kunnen we verzekeren dat hun kind met de juiste behandeling een redelijk normaal uitziend voetje zal krijgen, waarmee het kind normaal kan deelnemen aan sport en recreatieve activiteiten.

Restklachten die kunnen optreden, ook na een goede behandeling, zijn:

• Een minder goede ontwikkeling van de kuitspier aan de aangedane zijde. Zichtbaar is dan het verschil in kuitomvang. Dit is een onderdeel van de afwijking en niet, zoals vaker ten onrechte wordt gesuggereerd, een gevolg van de gipsbehandeling.
• Bij klompvoetjes kan een verschil in de grootte van de voet ontstaan.
De botjes zijn bij klompvoetjes in aanleg kleiner en staan vaak ook in een ietwat andere stand ten opzichte van elkaar. Zo is het mogelijk dat er een maatverschil van zelfs enkele maten kan ontstaan.
• Er kan een beenlengteverschil optreden bij kinderen met één klompvoetje. Dit verschil zal tijdens de groei zichtbaar worden.
• Het voetje en/of onderbeen kan naar binnen gedraaid staan. Dit zal vooral tijdens lopen zichtbaar worden.

• Er kan een balansverschil zijn in sterkte van de spieren van de voet. Hierdoor kan de voet moeilijker aan te sturen zijn of naar een spitsstand neigen.